Gminne wybory 1927 roku
autor: Kamila Juśkiewicz
9 kwietnia 1927 roku odbyło się zgromadzenie gminne, które dokonało wyboru wójta i przedstawicieli do rady gminy Kuflew – gminy, której tereny weszły w skład dzisiejszej gminy Mrozy. W zgromadzeniu wzięło udział około 400 mieszkańców uprawnionych do głosowania. Był to znakomity wynik frekwencyjny świadczący o wyjątkowej postawie obywatelskiej naszych przodków i dużej świadomości wolności, jaką przyniosło odzyskanie w 1918 roku niepodległości.
Przed nami kolejne wybory samorządowe, w których z pewnością licznie weźmiemy udział, liczniej niż w 1927 roku. Dlatego w ramach wyborczej rozgrzewki proponuję wspomnienie gminnych wyborów sprzed blisko 100 lat.
Wybory długo oczekiwane
Wybory władz gmin wiejskich w 1927 roku były długo oczekiwane. Od 1919 roku nie było większych zmian w organach gminnych zorganizowanych „na prędce” po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Pośpiech spowodował, że często były to mocno kulejące organy, którym brak było wiedzy i jakiegokolwiek doświadczenia. Dwukrotnie przedłużano kadencje rad i wójtów w oczekiwaniu na uchwalenie nowych ustaw porządkujących ich pracę. Reformę administracji udało się przeprowadzić dopiero w 1933 roku. Wcześniej zdecydowano się odświeżyć rady i kierownicze stanowiska. Temu miały służyć wybory w 1927 roku.
Zebranie dla każdego
Wspomnianego 9 kwietnia 1927 roku zwołano zgromadzenie mieszkańców, czyli zebranie gminne, w którym mógł wziąć udział każdy pełnoletni obywatel, zamieszkujący na terenie danej gminy dłużej niż pół roku. Co najważniejsze, w zgromadzeniu mogły brać udział kobiety. Niestety, płeć piękna w tym okresie jeszcze nieśmiało korzystała ze swoich praw. Przede wszystkim pań zabrakło wśród zgłoszonych kandydatów do gminnej rady, nie mówiąc już o pretendowaniu na stanowisko wójta. Kobieta wójtem w tamtym czasie – to było nie do pomyślenia.
Wybory dwunastu radnych
Zgromadzeniu przewodniczył przedstawiciel władz nadzorczych, czyli starosta miński Tadeusz Kowalski. Wyboru radnych dokonano stosując oryginalną metodę głosowania. Głosowanie na radnych było jawne i polegało na rozejściu się zgromadzonych na dwie strony. Po przedstawieniu nazwiska kandydata jego zwolennicy szli na jedną stronę a przeciwnicy na drugą. Kandydat uzyskiwał mandat, jeśli zgromadzonych po stronie zwolenników był więcej niż po stronie przeciwników. Przy 400 uczestnikach zebrania musiało to wyjątkowo ciekawie wyglądać. Widać metoda okazała się skuteczna, gdyż ostatecznie dokonano wyboru 12 osób, to jest: Antoniego Czyżewskiego z Nowego Guzewa, Leopolda Westfala z Mrozów, Józefa Kuźniarskiego z Woli Rafałowskiej, Stanisława Koncy z Guzewa, Stanisława Kozika z Woli Rafałowskiej, Jana Osińskiego z Grodziska, Stanisława Kowalczyka z Mrozów, Józefa Jacaka z Woli Paprotniej, Franciszka Chylińskiego z Huty, Andrzeja Mroczka z Ryczołka, Wincentego Kowalczyka z Kuflewa i Piotra Kamińskiego z Woli Kałuskiej. Na wszelki wypadek wybrano również sześciu zastępców.
O mały włos wybrana w 1927 roku rada gminy zostałaby rozwiązana we wrześniu następnego roku. We wrześniu 1928 roku zgromadzenie gminne udzieliło jej wotum nieufności. Wobec tego radni jednomyślnie złożyli swoje mandaty i oddali się do dyspozycji powiatowych władz nadzorczych. Te jednak nie zatwierdziły rezygnacji rady gminy Kuflew i radni pozostali na swoich stanowiskach do następnych wyborów.
Wybory wójta
Na stanowisko wójta gminy Kuflew zgłosiło się aż siedmiu kandydatów: Władysław Gontarski z Woli Rafałowskiej, Piotr Kamiński z Woli Kałuskiej, Andrzej Konca z Rudki, Stanisław Konca z Guzewa, Ignacy Gałązka z Podciernia, Ignacy Kotuniak z Kuflewa i Feliks Jankowski z Woli Rafałowskiej. Ostatni z kandydatów, czyli Feliks Jankowski uzyskał najwięcej głosów i to on został wybrany na stanowisko wójta. Jego zastępcą został Władysław Gontarski, który był drugi pod względem liczby uzyskanych głosów.
Feliks Jankowski był wójtem bardzo krótko. Rok później został decyzją wojewody warszawskiego zwolniony i 28 kwietnia 1928 roku ustąpił z urzędu. Był nauczycielem i decyzja o zwolnieniu związana była ponoć z przeniesieniem na stanowisko nauczycielskie do Warszawy. Do września 1928 roku stanowisko wójta pozostało nieobsadzone. Urzędem kierował zastępca Władysław Gontarski i to on właśnie 20 września 1928 roku został oficjalnie przez zgromadzenie mieszkańców wybrany na wójta gminy Kuflew spośród 10 zgłoszonych wtedy kandydatów. Na stanowisku wójta Władysław Gontarski pozostał do kolejnych wyborów, które odbyły się w 1933 roku. Był to drugi raz w historii, gdy Władysław Gontarski objął mandat wójta gminy Kuflew. Trzeba bowiem wspomnieć, że był pierwszym wójtem tej gminy w wolnej Polsce. Z powodu choroby zmuszony był zrezygnować z funkcji w lipcu 1920 roku.
Dzięki uprzejmości Pani Ewy Trojanowskiej, wnuczki Władysława Gontarskiego, publikuję autobiograficzną notatkę sporządzoną przez dawnego wójta gminy Kuflew.
Zdjęcie na wstępie wpisu: Wójt gminy Kuflew Władysław Gontarski (od prawej) z sekretarzem gminy Aleksandrem Laskowskim (od lewej)